Ποια είναι η ηλικία του αμπελώνα της Σαντορίνης;

Tου Γιάννη Καρακάση ΜW

Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του αφηγήματος του Σαντορινιού αμπελώνα είναι τα παλαιά αμπέλια. Αμπέλια που δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσα παλαιά είναι, λέγεται ότι κάποια μπορεί να είναι και 400 ετών. ''Μπορεί κάποιος να υπολογίσει την ηλικία με δύο τρόπους'' λέει ο Καθηγητής Αμπελουργίας του ΑΠΘ Στέφανος Κουνδουράς. ''Ο πρώτος τρόπος είναι από τους δακτύλιους στη ρίζα κάτω από το έδαφος ή στο λαιμό (κάτω από το σημείο τροχίσματος) ή με ισοτοπική ανάλυση''.

Όμως ποια είναι η ηλικία αυτού του νέου φυτού; Για να απαντηθεί αυτή η ερώτηση θα πρέπει πρώτα να δούμε τους τρόπους που ανανεώνονται τα αμπέλια. ''Η ανανέωση πολύ γέρικων αμπελιών γίνεται είτε με καταβολάδα είτε με την λεγόμενη καθισιά'' σχολιάζει ο έμπειρος αμπελουργός της Σαντορίνης Νικόλας Πελεκάνος που έχετε γνωρίσει μέσα από το βιβλίο μου The Wines of Santorini αλλά και από τα διάφορα βίντεο που πρωταγωνιστεί. Στην πρώτη περίπτωση οι αμπελουργοί λυγίζουν μία κληματίδα και την περνούν κάτω από το έδαφος σε απόσταση από το μητρικό φυτό και μετά από λίγο καιρό βλέπουμε ένα νέο φυτό να ''γεννιέται''. Στην πιο απαιτητική καθισιά όλο το φυτό θάβεται τουλάχιστον 40 εκατοστά για να τονωθούν οι εναπομείναντες ρίζες. ''Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι στην καθισιά το φυτό παραμένει το ίδιο ενώ στην καταβολάδα έχουμε ένα νέο φυτό'' συμπληρώνει ο πολύπειρος αμπελουργός. 

''H ηλικία όλων των φυτών προσδιορίζεται από την ηλικία του ριζικού συστήματος'' σχολιάζει ο κ. Κουνδουράς. Που σημαίνει ότι αν ένα φυτό εμβολιαστεί ή τροχιστεί η ηλικία παραμένει η ίδια. Στην περίπτωση όμως της αναπαραγωγής με καταβολάδα ηλικιακά μιλάμε για ένα νέο φυτό. ''Παρά το γεγονός ότι η ρίζα είναι νέα πρόκειται για μία ενδιάμεση κατάσταση γιατί μπορεί να υπάρχουν επιγεννητικές αλλαγές για παράδειγμα ένας νέος βιότυπος στο μητρικό φυτό που να κληρονομούνται στο νέο φυτό. Αυτό δεν σημαίνει ότι το φυτό όμως είναι παλαιό'' ολοκληρώνει το συλλογισμό του ο κ. Κουνδουράς.

Τα 70 με 80 έτη εκτιμά ως μέση ηλικία του αμπελώνα ο Ν. Πελεκάνος ενώ ένας ακόμη σημαντικός αμπελουργός ο Γιάννης Φύτρος σχολιάζει ''όποια αμπελιά δεν είναι απόλυτα υγιής (το βλέπουμε όταν η αμπελιά κουνάει αριστερά δεξιά που δείχνει ότι το ριζικό σύστημα έχει εξασθενήσει) την ανανεώνουμε με καταβολάδα και σε 3-4 χρόνια έχουμε ένα νέο παραγωγικό φυτό''. Συμπληρώνει δε ότι κανείς δεν μπορεί με ακρίβεια να πει την ηλικία ενός φυτού. ''Μπορεί να είναι 100, 300 ετών ή και δεκαετίας''. Το σημαντικό που επισημαίνει είναι ότι έχει πέσει η ηλικία του αμπελώνα γιατί παρουσιάζονται πολλές ζημιές είτε λόγω αέρα είτε λόγω καύσωνα. Με τα παραπάνω φαίνεται ότι υπάρχει πεδίο να μάθουμε καλύτερα τον αμπελώνα της Σαντορίνης ειδικά με τα σύγχρονα μέσα που διαθέτει η επιστήμη. Θα μπορούσε δηλαδή να γίνει υπολογισμός της μέσης ηλικίας τόσο δειγματοληπτικά όσο και και ανά περιοχή. 

Δίχως αμφιβολία η συντήρηση ενός παλαιού αμπελώνα παρουσιάζει προκλήσεις και δυσκολίες. Όμως μερικά από τα πιο συναρπαστικά κρασιά που μπορεί να βρει κάποιος αυτή την στιγμή στον κόσμο παράγονται από παλαιά αμπέλια. Και η Ελλάδα διαθέτει έναν οινικό θησαυρό που ακόμη δεν έχει αναδειχθεί πλήρως, ειδικά εκτός Σαντορίνης. 

10 λιγότερο γνωστά κρασιά από παλαιά κλήματα για να δοκιμάσετε

Ακριώτου, ''Ορειβάτης The Wild Mountaineer'' Σαββατιανό, 13.80€

Iliana Malihin, Βιδιανό Old Vines "Amygdalos", 34,70€

Gentilini, ''Robola R'', 50€

Manousakis, ''Nostos Muscat of Spina'', 15€

Μερκούρη, Refosco κλώνος Μερκούρη, 19,79€

Mυλωνάς, ''Cuvee Vouno'' Σαββατιανό, 16€

Πετρακόπουλος, ''Παλιά Αρμάκια'' Ρομπόλα, 22€

Σαρρής, Ρομπόλα ''Πανοχώρι Old Vines'', 23,50€

Σκλάβος, ''Μεταγειτνίων'' Βοστυλίδι, 31,50€

Τετράμυθος, ''Phelloe Nature'', 23.50€

Καλή Κυριακή 

Γιάννης