Το μυστήριο του κλήματος του Παυσανία
Για τις επόμενες εβδομάδες ξεκινάω τόσο στο αγγλικό όσο και στο ελληνικό κομμάτι του karakasis.mw μία αναφορά σε μοναδικές ιστορίες του ελληνικού αμπελώνα μέσα από ταξίδια μου τα τελευταία χρόνια. Η αρχή γίνεται σήμερα με το λεγόμενο κλήμα του Παυσανία.
Υπάρχουν διάσπαρτα στο διαδίκτυο, κείμενα για αυτό που μας πληροφορούν για ένα αρχαίο αμπέλι που ο Παυσανίας ο Περιηγητής (110-180 μ.Χ) επισκέφθηκε το 172 μ.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση αναζητούσε να δει αν είναι πραγματικότητα η φήμη που ήθελε ότι οι πέστροφες στον ποταμό Αροάνιο κελαηδούσαν όπως το πουλί τσίχλα! Στα Αρκαδικά του Παυσανία (Κεφ 21) γράφει ''Στον Αροάνιο υπάρχουν ψάρια, μεταξύ των άλλων και τα λεγόμενα ποικιλίαι, για τα όποια λένε πως βγάζουν φωνή όμοια με του πουλιού τσίχλα. Είδα από τα ψάρια αυτά πιασμένα. Αν και έμεινα όμως κοντά στο ποτάμι ως τη δύση του ηλίου, οπότε προπάντων φωνάζουν τα ψάρια, όπως λένε, καθόλου δεν άκουσα να βγάζουν φωνή''. Στη συνέχεια λέγεται ότι ξαπόστασε σε ένα κλήμα που τον εντυπωσίασε (ίσως υπάρχει και συγκεκριμένη αναφορά σε κάποιο σημείο του έργου του για αυτό, ίσως είναι παράδοση που είναι εξίσου σημαντική).
Το κλήμα του Παυσανία βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Νομού Αχαΐας και Νομού Αρκαδίας, μεταξύ των χωριών Παγκράτιο και Ζευγολατιό, περίπου 140 χμλ από την Αθήνα. Δύο κίτρινες πινακίδες δείχνουν το δρόμο. Το καλοκαίρι για προφανείς λόγους υπάρχει ένα αυτοκίνητο της Πυροσβεστικής, οπότε αν χαθείτε με το Google Maps που το έχει αναζητείστε το όχημα της πυροσβεστικής. Μετά από τόσους αιώνες το κλήμα είναι τεράστιοι κορμοί από αμπέλι που απλώνονται πάνω σε δέντρα στον περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Λέγεται ότι το συνολικό μήκος των 9 κορμών ξεπερνάει τα 100 μέτρα και η ηλικία του κλήματος είναι κοντά στις τρεις χιλιετίες.
Αν και όμως το κλήμα του Παυσανία είναι ένα σημαντικό διατηρητέο μνημείο της φύσης της περιοχής, λίγα πράγματα είναι γνωστά από επιστημονικής άποψης. Εν τούτοις δημοσιεύθηκε το 2013 (Food and History Vol 11, pp 27-34) μία έρευνα που ρίχνει φως στο μυστήριο του Κλήματος του Παυσανία από τους Boursiquot, Lacombe, Laucou, Bakasieta. O σκοπός της έρευνας δεν ήταν άλλος από το να δώσει πληροφορίες για την αμπελογραφική κληρονομιά της Ελλάδας και ενδεχομένως φως στην προέλευση, πορεία και εξέλιξη των ποικιλιών στον κόσμο.
Πραγματοποιήθηκε γενετική ανάλυση και σύγκριση με 119 ελληνικές ποικιλίες και 762 είδη άγριας αμπέλου (wild vines) με τα παρακάτω αποτελέσματα:
Το κλήμα ανήκει στο είδος άγριας αμπέλου Vitis vinifera subsp. sylvestris και δεν είναι κάποια παλιά ποικιλία.
Τα άνθη είναι μόνο αρσενικά που σημαίνει ότι το κλήμα δεν είναι καρποφόρο.
Μέσω της σύγκρισης με όλες τις ποικιλίες της συλλογής Vassal (πάνω από 3000) το προφίλ του κλήματος αποδείχθηκε με μοναδικό και ξεχωριστό γενότυπο.
Όσον αφορά την ηλικία του υπολογίζεται σε αρκετές εκατονταετίες χωρίς να μπορεί να προσδιορισθεί ακριβώς.
Ακροβατώντας μεταξύ παράδοσης και πραγματικότητας το Κλήμα του Παυσανία στέκεται στο ίδιο σημείο για ένα απροσδιόριστο αριθμό αιώνων έτοιμο να μας αποκαλύψει ενδεχομένως περισσότερα στοιχεία στο μέλλον.
Καλή Κυριακή
Γιάννης