Βιδωτό πώμα ξανά

Τρία χρόνια πριν έγραφα μαζί με τον Γρηγόρη στην ωραία εποχή των Wine Commanders δύο θεωρώ πρωτοποριακά άρθρα για το βιδωτό πώμα (stelvin ή screw cap αλλιώς) για το πως μπορεί να αξιοποιηθεί - κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά - στα λευκά κρασιά που φέρουν την σφραγίδα και πιστοποίηση ΠΟΠ (Περιοχή Ονομασίας Προέλευσης). 

Δυστυχώς η νομοθεσία της δεκαετίας του 70 (εποχή που δεν υπήρχε το βιδωτό πώμα), που θεωρώ ότι συνετέλεσε τα μέγιστα στην ποιοτική οργάνωση του ελληνικού κρασιού, δεν έχει συγχρονιστεί ακόμα σε αυτό το σημείο και έτσι δεν επιτρέπει το βιδωτό πώμα (ΒΠ) σε κρασιά ΠΟΠ. Επιτρέπει όμως τον τεχνικό φελλό τύπου Nomacork που γενικά θεωρείται υποδεέστερο πώμα γιατί προφανώς εμπίπτει στην κατηγορία φελλός γεγονός που θεωρώ ότι είναι κάπως οξύμωρο, δηλαδή να επιτρέπεται ένα χαμηλότερης ποιότητας πώμα και όχι ένα υψηλότερης.  

Για όποιον ενδιαφέρεται να διαβάσει αναλυτικά τα δύο κείμενα, τα παραθέτω στο τέλος του άρθρου και συνεχίζω με την περίληψη των βασικών τους σημείων πριν προχωρήσω στα αποτελέσματα της τυφλής γευσιγνωσίας του ίδιου ακριβώς κρασιού σε δύο εκδοχές, μία ΠΟΠ με πλαστικό φελλό και μία πειραματική με ΒΠ. Ας δούμε όμως πρώτα την περίληψη των βασικών σημείων για το ΒΠ που είναι λίγο πολύ γνωστά στην οινική βιομηχανία εδώ και αρκετά χρόνια. 

• Πολλές αγορές στον κόσμο κυρίως οι λεγόμενες ώριμες δείχνουν μεγάλο βαθμό αποδοχής στο ΒΠ πχ Αυστραλία, Αγγλία και ΗΠΑ. 
• Τα κρασιά με ΒΠ, γράφουν μηδέν προβλήματα και έχει επιμηκυνθεί η ζωή τους, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό για ελληνικά λευκά, που είτε φυλάσσονται σε κακές θερμοκρασίες, π.χ. στους τουριστικούς προορισμούς της χώρας, είτε βρίσκονται στις ξένες αγορές, όπου ο καταναλωτής έχει συνηθίσει να καταναλώνει τα λευκά κρασιά 2-3 χρόνια μετά την εσοδεία τους (Δήλωση Γ. Σκούρα σε εμένα το 2014).
• Τα κρασιά με ΒΠ προάγουν την ποιότητα τουλάχιστον σε συγκεκριμένα στυλ κρασιών, όπως την πολύ πολύ πολύ μεγάλη πλειοψηφία των λευκών και τα κόκκινα εκτός αυτών που στοχεύουν σε πολύ βαθιά παλαίωση. Ακόμα και το τελευταίο όμως αμφισβητείται από αρκετούς. 
• Τα κρασιά ΠΟΠ δεν είναι a priori καλύτερα ποιοτικά από τα υπόλοιπα - αυτό είναι ένα μεγάλο λάθος που μπορεί κάποιος να κάνει.  Ένα ΠΓΕ ή και άλλο κρασί χωρίς γεωγραφικό προσδιορισμό επίσης τυγχάνει πολλές φορές να είναι καλύτερο κρασί και συνεπώς να πωλείται πιο ακριβά από ένα γειτονικό ΠΟΠ, υπάρχουν άπειρα παραδείγματα τόσο στην Ελλάδα όσο και ανά τον κόσμο
• Θεωρώ ως το υπέρτατο επιχείρημα το περιεχόμενο και όχι την ιεροτελεστία του φελλού και για αυτό έχω την άποψη ότι μάλλον καλό θα ήταν να υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία στους παραγωγούς σε επιλογές που δεν διακυβεύουν την ποιότητα των κρασιών, αντίθετα την προάγουν ομόφωνα. Ας πιστέψουμε περισσότερο στο περιεχόμενο και όχι στο περιτύλιγμα!

Ας πάμε τώρα στον λόγο που κάνω επανάληψη στα προ τριετίας γραφόμενα που δεν είναι άλλος ότι δοκίμασα τυφλά πριν λίγες μέρες ένα κρασί που υπήρξε ''η πέτρα του σκανδάλου'' τόσο σε Nomacork ΠΟΠ εκδοχή που επιτρέπει η νομοθεσία όσο και σε πειραματική μορφή ΒΠ που απαγορεύεται. Το αποτέλεσμα ήταν ξεκάθαρο και κατηγορηματικό. 

Η γευσιγνωσία

Τα κρασιά ήταν τα ίδια Gentilini Robola Wild Paths, ίδιας χρονιάς (2016) και ίδιας ημερομηνίας εμφιάλωσης. Η θεωρία θα συνιστούσε ότι με το ΒΠ το κρασί θα εμφανιζόταν πιο φρέσκο και πιο σφιχτό ενώ το αντίστοιχο με Nomacork τεχνικό φελλό θα εμφανιζόταν πιο εξελιγμένο. 

Χρώμα: Ανεπαίσθητη η διαφορά όμως το κρασί #1 (το αριστερό της φωτό) είχε ελαφρώς πιο νεανικό λεμονοπράσινο χρώμα συγκριτικά με το κρασί #2 (το δεξιό της φωτό) που άρχιζε να φλερτάρει με το λεμονί χρώμα. Μικρή η διαφορά τους αλλά αν έχετε έμπειρο μάτι φαίνεται και από τη φωτογραφία .

Μύτη: Αισθητή η διαφορά με το #1 να είναι νεότατο, ορυκτό με σπιρτάδα λες και είναι από πιο πρόσφατη χρονιά ενώ το #2 είχε αρχίσει την οξειδωτική του κατηφόρα με εμφανείς νότες από ώριμο μήλο και πιο εξελιγμένα αρώματα. 

Στόμα:  Απόλυτη αντιστοιχία με την μύτη αρωματικά. Το #1 έδειχνε πιο κομψό και δομημένο ενώ το #2 πιο παχύ, πλούσιο και κάπως πλαδαρό. 

Από όλα αυτά συμπέρανα (τυφλά ) ότι το #1 ήταν το κρασί με ΒΠ και τό #2 με τον πλαστικό φελλό. Αν θέλετε να δείτε αν έπεσα μέσα ή έξω δείτε την εικόνα του άρθρου, το #1 κρασί είναι το αριστερό και το #2 το δεξί. Μπροστά από κάθε ποτήρι έχει και το αντίστοιχο πώμα του! 

Συμπέρασμα: Το κρασί # 1 ήταν μία εξαιρετική νεότατη Ρομπόλα με 2-3 χρόνια εξέλιξης ακόμα ενώ το #2 είχε ξεκινήσει ήδη να πέφτει. Να επαναλάβω και πάλι το ότι αν επιτρέπεται σε οίνους ΠΟΠ το Nomacork γιατί όχι και το ΒΠ;

ΥΓ:  Γνωρίζω ότι ο ΣΕΟ έχει ασχοληθεί με το θέμα όπως φαίνεται από την Έκθεση Πεπραγμένων χαρακτηρίζοντας το ως ανούσιες αγκυλώσεις κατά την εμφιάλωση και επισήμανση των οίνων ΠΟΠ/ΠΓΕ. Ελπίζω σε σύντομη διευθέτησή του.

Κείμενα από Wine Commanders

Η ΣΤΙΓΜΗ ΤΟΥ ΒΙΔΩΤΟΥ ΠΩΜΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΧΘΕΣ 13-7-2014

Η έντονη γραφειοκρατία είναι ένα πρόβλημα που δεν συναντιέται μόνο στην Ελλάδα αλλά σε αρκετές ακόμα χώρες και με συνήθεις ύποπτους τις Μεσογειακές χώρες τύπου Πορτογαλία και Ιταλία εκτός της αφεντιάς μας. Στο χώρο του κρασιού η Ρωσία ίσως κρατάει τα σκήπτρα αφού οι εισαγωγείς εκεί χρειάζονται όχι μία, αλλά δύο άδειες- μία για να εισάγουν και μία για να διανέμουν. Παρομοίως οι διαδικασίες εισαγωγής ενός κρασιού είναι εξαιρετικά πολύπλοκες και δαιδαλώδεις. Ανάλογη κατάσταση στην Ιταλία όπου μόλις εννέα συνολικά φορείς καθορίζουν την τύχη του Ιταλικού κρασιού όταν στη Γαλλία είναι μόλις τρεις.

Τι γίνεται όμως όταν πραγματικά πειστείς για την αναγκαιότητα να αλλάξει κάτι άμεσα αλλιώς κινδυνεύεις μένοντας προσκολλημένος σε παλαιολιθικούς κανόνες να χάσεις το τραίνο;  Η μόνη νόμιμη λύση είναι να αντιδράσεις όχι τώρα, αλλά χθες και να ζητήσεις να αλλάξουν τα πράγματα. Πόσο δύσκολο είναι δηλαδή να αλλάξει ένας νόμος 40 ετών που θεωρεί ως προϋπόθεση για να είναι ένας οίνος ΠΟΠ(ο παλαιός ΟΠΑΠ) την αποκλειστική χρήση φελλού;

Πιο συγκεκριμένα το ΦΕΚ 978 από το σωτήριο έτος του 1974 αναφέρει ότι ''Η εμφιάλωσις οίνων ονομασιών προελεύσεως ενεργείται μόνο εντός υάλινων φιαλών χωριτικότητας μικροτέρας του ενός λίτρου, μετά πώματος αποκλειστικώς εκ φελλού''. Προφανώς το 1974 δεν υπήρχαν ούτε βιδωτά πώματα (screw cap) ούτε συνθετικοί φελλοί τύπου Nomacork, ίσως δεν υπήρχαν καν magnum φιάλες που και αυτές δεν επιτρέπονταν ως ΠΟΠ. Για δε τις εμφιαλώσεις άνω του ενός λίτρου ο περιορισμός όμως άρθηκε το 2008 όπως μας πληροφορεί το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης καθώς υπάρχει μεταγενέστερη αντίθετη διάταξη κανονιστικής πράξης η οποία ενσωµατώνει την Οδηγία 2007/45 της Ε.Ε στο εθνικό δίκαιο.

Ωστόσο στην ίδια απάντηση του Υπουργείου επισημαίνεται ότι µε την εν λόγω απόφαση αίρεται ο περιορισμός µόνο ως προς τον όγκο των φιαλών οίνων ΠΟΠ και όχι ως προς το είδος του περιέκτη (γυάλινη φιάλη) και το υλικό πωµατισμού (φελλός).

Αν δεν μας έχει ξεφύγει κάτι προσπαθώντας να το παίξουμε NCIS η κατάσταση είναι ότι επιτρέπεται μόνο φελλός και γυάλινη φιάλη σε οίνους ΠΟΠ. Μη μας ρωτήσετε τι είδους φελλός γιατί δεν μπορούμε να ξέρουμε αν το 1974 ο νομοθέτης είδε οράματα συνθετικών φελλών, αγγλομερέ φελλών κλπ. Φελλός να ναι και μας φτάνει!

Πριν προχωρήσουμε στον υπόλοιπο συλλογισμό μας ας δούμε τι ισχύει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες ξεκινώντας από την γειτονική  Ιταλία. Εκεί που εδώ και δύο χρόνια έχει επιτραπεί η χρήση συνθετικών φελλών και βιδωτών πωμάτων στις αντίστοιχες κατηγορίες ΠΟΠ(DOC και DOCG). Ακόμα και στην για πολλούς παραδοσιακή Γαλλία μπορεί κάποιος να βρει screw cap σε απλά αλλά και Grand Cru Chablis με πρωτοπόρο το Domaine Laroche, σε Puligny-Montrachet Premier Cru και Chambertin ανάμεσα σε άλλα ενώ και στην Ισπανία είναι ανάλογα επιτρεπτό ακόμα και στη Ριόχα(απαγορεύεται όμως στην Καταλονία). Ούτε λόγος να το συζητήσουμε στην Αυστραλία που ακόμα και για Nebbiolo ζητάνε βιδωτό.

Για ποιο λόγο λοιπόν να μην δίνεται η επιλογή στον Έλληνα παραγωγό να επιλέξει το πώμα που επιθυμεί για το ΠΟΠ κρασί του; 

Εμείς εδώ δεν θέλουμε να σας μπλέξουμε με τις τεχνικές λεπτομέρειες των δίσκων στεγανοποίησης του πώματος (liner) ή με το πόσο οξυγόνο εισέρχεται στο κρασί (OTR, Oxygen Transmission Rate). Θέλουμε απλά να κατανοήσετε ότι ο φελλός δεν σημαίνει απαραίτητα καλύτερο κρασί. Αρκετά συχνά συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή να σε απογοητεύει με περίπου το 5% των κρασιών είναι φελλομένα (corked) που είναι σαν να λέμε ότι το 5% των Toyota που κυκλοφορούν μένουν στο δρόμο(είναι αυτό αποδεκτό;) ή όταν ο Έλληνας παραγωγός που πασχίζει με τις σημερινές δυσκολίες να εμφιαλώσει το κρασί του στο τέλος χρησιμοποιεί αγγλομερέ φελλό που θα δώσει αρώματα κόλλας μετά από μερικούς μήνες.

Υπολογίζεται παγκοσμίως ότι το πρόβλημα των φελλομένων κρασιών κοστίζει στην οινική βιομηχανία $10 δις το χρόνο (Charters & Pettigrew, 2006) που είναι πάρα πολλά λεφτά να τα πετάει κάποιος τόσο ανάλαφρα.

Αλλά ακόμα και στα κόκκινα κρασιά γιατί να μην υπάρχει επιλογή από τον παραγωγό όταν υπάρχει η ζήτηση από τις αγορές; Στη Ριόχα που το επιτρέπουν είναι χαζοί δηλαδή; Αν και αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η παλαίωση δεν απαιτεί οξυγόνο, άλλοι είναι της άποψης ότι πολύ μικρές ποσότητες οξυγόνου μέσω των φελλών ή βιδωτών πωμάτων με το κατάλληλο liner έχουν καταλυτικά θετική επίδραση.

Είναι καιρός να ξεπεραστεί η εμμονή με την ιεροτελεστία του φελλού και η σύνδεση του screw cap με φθηνά κρασιά και να πιστέψουμε περισσότερο στο περιεχόμενο. Είναι καιρός να ξεπεράσουμε την απογοήτευση των φελομένων κρασιών όπως και καιρός να ακούσουμε τις αγορές και τις εμπορικές τάσεις που ζητάνε όλο και περισσότερο screw cap (Αυστραλία, Αμερική, Καναδάς, Αγγλία, Βόρεια Ευρώπη). Και συμβαίνει τουλάχιστον στα λευκά κρασιά και πολύ περισσότερο στις ευοξείδωτες ποικιλίες όπως το Ασύρτικο και η Ρομπόλα το screw cap να ταιριάζει γάντι.

ΒΙΔΩΤΟ ΠΩΜΑ ΚΑΙ ΠOIOTHTA ΣΕ ΚΡΑΣΙΑ ΠΟΠ 27-7-2014

Έχουν περάσει πάνω από 10 μέρες από το άρθρο μας για το βιδωτό πώμα που προτείνει να υπάρχει δυνατότητα επιλογής στον Έλληνα παραγωγό για το πώμα που θα χρησιμοποιήσει σε οίνους ΠΟΠ, αν θα είναι δηλαδή φυσικός ή συνθετικός φελλός ή βιδωτό πώμα καταλήγοντας ότι για συγκεκριμένες ποικιλίες η λύση screw cap φαντάζει ως ιδανική.

Ψάχνοντας τη νομοθεσία για να βρούμε μία άκρη ανακαλύψαμε ότι οι κανόνες εμφιάλωσης καθορίζονται με νόμους του 1973 και 1974 που έκτοτε και παρά τις φοβερές τεχνολογικές εξελίξεις στον πωματισμό του κρασιού δεν έχουν εκσυγχρονιστεί. Μιλάμε δηλαδή για μόλις 40 χρόνια! Φυσιολογικά θα ρωτήσει κάποιος που δεν είναι στην οινική βιομηχανία(γιατί όποιοι είναι κομμάτι της οφείλουν να γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η επιλογή του πώματος και να μην την υποτιμούν), ελάτε βρε παιδιά με φελλούς ασχολείστε όταν υπάρχει βαθύτατη κρίση τουλάχιστον στην εσωτερική αγορά;

Μα ακριβώς γι'αυτό....επειδή για να επιβιώσει πλέον ένα οινοποιείο πρέπει να εξάγει ένα σημαντικό του ποσοστό πολλές φορές άνω του 50% της παραγωγής είναι επιτακτική ανάγκη να δούμε και τι θέλουν οι αγορές. Και πολλές από αυτές σύμφωνα και με πολύ πρόσφατα στοιχεία της εγκυρότατης εταιρείας Wine Intelligence βλέπουν το βιδωτό πώμα με πάρα πολύ θετικό μάτι. Συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο οι καταναλωτές το προτιμούν σε ποσοστό 40%(40% είναι επίσης η προτίμηση για φελλό), στην Αυστραλία σε ποσοστό 55% ενώ στην Αμερική που είναι πλέον η μεγαλύτερη αγορά στον κόσμο σε ποσοστό 21% που ανεβαίνει. Αν λοιπόν η τάδε χώρα σου ζητήσει Σαντορίνη με screw cap τι θα κάνεις αγαπητέ παραγωγέ;

Στο θέμα τώρα του αν το βιδωτό πώμα βοηθάει την ποιότητα και αξιοπιστία των κρασιών θα περιοριστούμε στα λόγια του Γιώργου Σκούρα, πρωτοπόρου στο screw cap από το 2001 όταν και εμφιάλωσε το ακριβότερο λευκό κρασί του, Dum Vinum Sperum με βιδωτό πώμα. Μας είπε στην ερώτηση αν τα κρασιά του έχουν ωφεληθεί από αυτή την επιλογή, ''Βέβαια και έχουν ωφεληθεί. Τα κρασιά στα οποία χρησιμοποιούμε Stelvin, γράφουν μηδέν προβλήματα και έχει επιμηκυνθεί η ζωή τους, πράγμα εξαιρετικά σημαντικό για ελληνικά λευκά κρασιά, που είτε φυλάσσονται σε κακές θερμοκρασίες, π.χ. στους τουριστικούς προορισμούς της χώρας, είτε βρίσκονται στις ξένες αγορές, όπου ο καταναλωτής έχει συνηθίσει να καταναλώνει τα λευκά κρασιά 2-3 χρόνια μετά την εσοδεία τους.''

Θα μπορούσαμε να προβάλουμε πάρα πολλά επιχειρήματα, ακόμα και για κόκκινα κρασιά παλαίωσης από τις δοκιμές που κάνει μέχρι και το Chateaux Margaux με screw cap, έως ότι η παλαίωση μπορεί και να είναι αναερόβια διαδικασία και όλα αυτά που είναι γνωστά στην οινική βιομηχανία για πάνω από δύο δεκαετίες, αλλά ειλικρινά πιστεύουμε ότι τα λόγια του κύριου Σκούρα είναι αρκετά σε συνδυασμό με όσα αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο μας.

Αντί γι αυτό προτιμούμε να πιάσουμε τον αντίλογο σε κάποιον που δεν πείθεται ότι το screw cap τουλάχιστον σε συγκεκριμένα στυλ κρασιών προάγει την ποιότητα και που υποστηρίζει ότι αν τελικά δοθεί η δυνατότητα σε ένα κρασί ΠΟΠ πχ η Σαντορίνη να κλείνεται και με βιδωτό πώμα αυτό θα είναι σε βάρος της ποιότητας του κρασιού.

Η ένδειξη ΠΟΠ δεν εξασφαλίζει την ποιότητα 

Καταρχάς να σας πούμε ότι η ένδειξη ΠΟΠ δυστυχώς δεν εξασφαλίζει την ποιότητα. Ένα κρασί ΠΟΠ μπορεί να είναι εξαιρετικό, μπορεί να είναι όμως και απογοητευτικό. Για να το καταλάβετε καλύτερα πεταχτείτε μέχρι το Lidl και αγοράστε ένα μετριότατο για να μην πούμε κακό ΠΟΠ κρασί στα 2.79 ευρώ, οπότε ποιος ο λόγος να μην υπάρχει περισσότερη γενική ελευθερία στους παραγωγούς τουλάχιστον στα λεγόμενα ''φρέσκα κρασιά'', ορολογία που δεν συμφωνούμε αλλά τη χρησιμοποιούμε καταχρηστικά για χάρη ευκολίας.

Το ΠΟΠ στα δικά μας μάτια είναι αρκετά και εμπορικός μηχανισμός που έχει μεγάλο αντίκτυπο όμως στα μάτια του καταναλωτή ως ένα πιο αναγνωρίσιμο brand πχ Νάουσα ή Νεμέα. Ένα ΠΓΕ επίσης τυγχάνει πολλές φορές να είναι καλύτερο κρασί και συνεπώς να πωλείται πιο ακριβά από ένα γειτονικό ΠΟΠ και υπάρχουν άπειρα παραδείγματα τόσο στην Ελλάδα όσο και ανά τον κόσμο με την Ιταλία να έρχεται πρώτη στο μυαλό. Θέλετε ένα παράδειγμα; O Κοκκινόμυλος είναι καλύτερο κρασί από πολλά ΠΟΠ κρασιά ανά την Ελλάδα και είναι ΠΓΕ, το ίδιο συμβαίνει και με τα Άβατον ή τον Όψιμο.

Στην τελική είναι οι αγορές που έχουν πάντα τον τελικό λόγο και δεν είναι κακό να υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία στους παραγωγούς σε επιλογές που δεν διακυβεύουν την ποιότητα των κρασιών, αντίθετα την προάγουν ομόφωνα σε αρκετές περιπτώσεις.

Εμείς θέλουμε απλά ποιοτικότερα ελληνικά κρασιά. Θέλουμε να βλέπουμε καλές προσπάθειες παραγωγών και επιλογές που προάγουν τον χαρακτήρα της ποικιλίας και που δεν χαντακώνονται από αγγλομερέ φελλούς που θα προσδώσουν αρώματα κόλλας στο κρασί μέσα σε ελάχιστους μήνες ή από TCA. Θέλουμε επίσης το κρασί να μπορεί να αντέξει περισσότερο στις όχι ιδανικές συνθήκες συντήρησης που επικρατούν στη χώρα μας (αλήθεια πόσα σημεία λιανικής μπορούν να υποστηρίξουν κάτι τέτοιο) και τέλος θα θέλαμε το ελληνικό κρασί να εξελίσσεται