''Δεν χρειάζομαι τα χρήματα αγαπητέ...''

Του Γιάννη Καρακάση MW

Πριν αρκετά χρόνια συγκεκριμένα στις 16 Σεπτεμβρίου του 1977 η μεγάλη μας Μαρία Κάλλας έφυγε από τη ζωή. Ανάμεσα στα αποφθέγματα της που παραμένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου κανένα άλλο ίσως δεν εντυπωσιάζει περισσότερο από το ''δεν χρειάζομαι τα χρήματα αγαπητέ, εργάζομαι για την τέχνη''. 

Έψαξα αρκετά να βρω πότε το είπε και υπό ποιες συνθήκες, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, οπότε η συνέχεια είναι μία προσωπική ερμηνεία. Μία αφορμή για περαιτέρω συζήτηση. Δεν χρειάζομαι τα χρήματα αγαπητέ... Επειδή υπηρετώ κάτι ανώτερο που δεν ορίζεται με οικονομικούς όρους; Ή ίσως γιατί κερδίζω τόσα πολλά που πλέον νιώθω απελευθερωμένος; Η πρώτη εκδοχή είναι πιο ρομαντική, η δεύτερη πιο ρεαλιστική.

Σκέφτομαι τα λόγια της μεγάλης αυτής Ελληνίδας και κατά πόσο μπορεί να είναι σχετικά στο χώρο του κρασιού. Όμως το κρασί δεν είναι τέχνη όπως έχω γράψει παλαιότερα, εκτός, και εκεί με ερωτηματικά, στο υψηλότατο επίπεδο δηλαδή σε αρτιζάνικες παραγωγές μικρής κλίμακας, με οινοποιήσεις pre-industrial προτύπων για μια γνήσια και απόλυτη έκφραση του terroir. Σε κρασιά του Rinaldi, του Soldera ή του Giacomo Conterno μπορώ να θεωρήσω (ενδεχομένως) ότι υπάρχει κάποιος παραλληλισμός. To ίδιο και σε κρασιά του Jean Yves Bizot και άλλων μεγάλων Βουργουνδών.

Στο δε καθαυτό κομμάτι Δεν χρειάζομαι τα χρήματα αγαπητέ... πως μπορεί κάποιος στην οινική μας βιομηχανία να ισχυριστεί ότι δεν χρειάζεται τα χρήματα, πως μπορούν οι παραγωγοί που χτυπήθηκαν από την καταστροφή στη Θεσσαλία ή τον περονόσπορο να πουν ότι δεν χρειάζονται βοήθεια; Και όχι μόνο όσοι βρέθηκαν σε στιγμή έκτακτης ανάγκης αλλά και γενικά όταν όλα έχουν πάρει την ανηφόρα κοστολογικά, λογαριασμοί, μισθοί και υλικά.

Όμως έχω την αίσθηση ότι αυτό που περιγράφει η Κάλλας είναι ευρύτερο, είναι κάτι πιο μεγάλο και ξεφεύγει από απλά ή σύνθετα μαθηματικά και λογιστικά. Και έτσι μου αρέσει και προτιμώ να το βλέπω. Δηλαδή ότι ναι τα χρήματα φυσικά είναι απαραίτητα αλλά όχι ως το α και το ω. Ειδικά αν υπηρετείς ένα ιδεώδες, αν το περιορίσεις στα χρήματα και όλα περιστρέφονται γύρω από αυτό θα σταματήσεις να εξελίσσεσαι. Αν ως προέκταση βλέπουμε τις φιάλες ή οποιαδήποτε δραστηριότητα μόνο με αυτή την οπτική μήπως τελικά κλέβουμε την καρδιά του συγκεκριμένου πράγματος; 

Μήπως έχουμε αναγάγει και το marketing ως την απόλυτη λύση όταν αντίθετα πρέπει να δούμε τι προσφέρουμε σε μία κοινότητα και αν οδηγούμε τη συζήτηση στο επόμενο επίπεδο; Θεωρώ ότι μάλλον θα πρέπει να δούμε την καθαρή αξία του κάθε προϊόντος, χωρίς δηλαδή την επίδραση του marketing. Προφανώς υπάρχουν υψηλά εμπορεύσιμα προϊόντα (commodity goods) που είναι παντού, χωρίς να σημαίνει ότι αυτό είναι κακό και συχνά με καλή ή και πολύ καλή ποιότητα. Και μετά υπάρχουν και προϊόντα που οι ιδιοκτήτες, CEO κλπ είναι θεματοφύλακες και υπηρετούν κοινωνίες, ιστορία, παράδοση, τέχνη, σπάνιες ποικιλίες και οινοποιήσεις. Και που το προϊόν τους, κρασί, ρούχο ή έπιπλο είναι με τεράστιο κόστος εργασίας με μία απίστευτη έμφαση στην λεπτομέρεια. Που συχνά κρύβει και έρευνα αλλά και μεγάλο σεβασμό στους εργαζόμενους.

Οφείλουμε επίσης να αξιολογήσουμε εσωτερικά τις αξίες της δουλειάς μας, τα λεγόμενα values. Όλες οι οινικές επιχειρήσεις πιστεύω ότι πλέον υποχρεούνται να έχουν ξεκάθαρη πολιτική στο πως διαχειρίζονται την κλιματική αλλαγή, τις πηγές ενέργειας, τα απόβλητα, το αποτύπωμα του CO2. Με έμφαση και στη διαχείριση του εδάφους. Στο Συμπόσιο των Masters of Wine που συμμετείχαμε με τα 50 Great Greek Wines ήταν σοκαριστική η αναφορά ότι με τον τρόπο που τώρα καλλιεργούμε τη γη, μας απομένουν λιγότεροι από 60 τρύγοι! Το να αλλάξουμε αυτή την πορεία δεν είναι κάτι μεγάλο;

Ορισμένες «αλήθειες» φυσικά αμφισβητούνται, είναι θέμα γνώμης και ερμηνείας. Αλλά οι μεγάλες καθολικές αλήθειες είναι διαφανώς γνήσιες. Θεωρώ ότι αυτό ισχύει και για μεγάλα κρασιά, τα μεγάλα terroir, τις ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες, δράσεις και πράξεις. Σου μιλούν και ενεργούν με ειλικρίνεια (γιατί δεν είναι ασυνήθιστη η υποκρισία) χωρίς να κατευθύνονται από εταιρείες pr, marketing κόλπα και τεχνάσματα. 

Στην όπερα λένε ότι υπάρχει η προ Κάλλας εποχή και η μετά Κάλλας εποχή. Και αυτό εξακολουθεί και μου θυμίζει το κρασί για κάποιο λόγο. 

H φωτογραφία είναι από τοιχογραφία στην οδό Μαρία Κάλλας στη Λυών