Το λεξιλόγιο του κρασιού και οι εξωγήινες περιγραφές

Tou Γιάννη Καρακάση MW

Όλοι μας στην οινική βιομηχανία προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε το κρασί, να μεταδώσουμε το πάθος μας για αυτό. Σε αυτό παίζει σημαντικό ρόλο το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε, η γλώσσα του κρασιού δηλαδή. 

Είναι φυσιολογικό να υπάρχει ένα ξεχωριστό λεξιλόγιο για το κρασί, θα αναρωτηθεί κάποιος; Θα έλεγα ναι. Όπως υπάρχει ξεχωριστό λεξιλόγιο σε καθετί. Από τη μαγειρική μέχρι τη νομική ή τα digital media οι ''γλώσσες επικοινωνίας'' τους είναι διαφορετικές. Χωρίς όμως να σημαίνει, στα μάτια μου, ότι αυτές πρέπει να είναι ακατανόητες. Ειδικά όταν απευθύνονται στο μέσο καταναλωτή. 

Γράφει ο Jamie Goode στο βιβλίο του ''I Taste Red'', ότι όταν είμαστε σε ένα τραπέζι μπορούμε να κολακέψουμε τον οικοδεσπότη: ‘’Αυτό το σπαγγέτι μπολονέζ είναι εξαιρετικό'' και ότι τα σχόλια στο φαγητό είναι συνήθως πιο αφηρημένα και σχετίζονται με μία πιο χαλαρή αξιολόγηση της ποιότητας, συνήθως θετική. Οι σκέψεις μας όμως για το κρασί είναι διαφορετικές. Εκεί χρησιμοποιούμε περισσότερες λέξεις για να περιγράψουμε τα πλεονεκτήματα, την έκφραση, τα αρώματα, την συνολική εμπειρία. 

Πολλοί όμως κατηγορούν ότι εμείς είμαστε οι φταίχτες, οι υπεύθυνοι που υπάρχει ασυνεννοησία και που μπερδεύεται ο καταναλωτής ή που απομακρύνεται από το κρασί. Και αυτό γιατί πολλές φορές χρησιμοποιούμε πομπώδεις, περίπλοκες ενίοτε ακαταλαβίστικες εξωγήινες (ΕΤ) λέξεις. Συχνά πυκνά, χωρίς να ξέρουμε ούτε εμείς οι ίδιοι τι εννοούμε με αυτές. Φταίμε εμείς, φταίει ο καταναλωτής που δεν έχει ακόμα εκπαιδευθεί…ένα είναι σίγουρο ότι ο πομπός και ο δέκτης δεν είναι συντονισμένοι στην ίδια συχνότητα. 

Ας δούμε ένα παράδειγμα τι σημαίνει ''ΕΤ'' επικοινωνία του κρασιού. Ακαταλαβίστικη επικοινωνία σημαίνει ότι γινόμαστε τεχνικοί σε ένα ‘’γενικό’’ ακροατήριο λέγοντας ότι η ολική οξύτητα είναι 6.45 γραμμάρια το λίτρο σε τρυγικό οξύ ενώ θέλουμε απλά να πούμε ότι η οξύτητα είναι υψηλή ενδεχομένως βάζοντας και ένα επίθετο (φρέσκια, λεμονάτη, δροσιστική αλλά σας παρακαλώ όχι γαργαλιστική). Ακαταλαβίστικη επικοινωνία σημαίνει ότι μιλάμε για rotondunes στο κρασί ενώ θέλουμε απλά να πούμε ότι τα αρώματα είναι μπαχαρένια/πιπεράτα. Aκαταλαβίστικη επικοινωνία είναι η παράθεση άπειρων αρωμάτων που ο αναγνώστης δεν έχει ποτέ ακούσει.

Μιλάμε δηλαδή και ο μέσος καταναλωτής δεν ακούει ή μπερδεύεται. Γυρίζει την πλάτη στις τεχνικές περιγραφές όπως και σε βαρύγδουπες και πομπώδεις φράσεις υπερβολής που δεν ανταποκρίνονται καν στο κρασί που υπάρχει στο ποτήρι. Με αυτό τον τρόπο θεωρώ ότι νιώθει μειονεκτικά που δεν μπορεί να καταλάβει και οδηγείται να πιει πιο απενοχοποιημένα εκεί στο ‘’κάτω επίπεδο’’, μία μπύρα. 

O οργανισμός WSET έχει βοηθήσει καταλυτικά στην επικοινωνία του κρασιού (full disclosure, είμαι ιδιοκτήτης σχολής WSET στην Κύπρο) ποσοτικοποιώντας τα βασικά χαρακτηριστικά του κρασιού (υψηλή/χαμηλή οξύτητα) και παρουσιάζοντας περιγραφές για τα αρώματα. Έχει δημιουργήσει δηλαδή έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας. Πρέπει όλοι όμως να προσεγγίζουν το κρασί με τον ίδιο τρόπο; Θα έλεγα όχι, όμως τα πλονεκτήματα μίας κοινής γλώσσας στην επικοινωνία είναι προφανή χωρίς να σημαίνει ότι εξαντλούνται εκεί.

Aς πάμε στο ζητούμενο λοιπόν. Αυτό είναι να μπορέσουμε να δώσουμε πραγματικά να καταλάβει ο άλλος γιατί μιλάμε. Να εισχωρήσουμε κάτω από την επιδερμίδα του κρασιού στην καρδιά του και ενδεχομένως ως ΄΄ειδικοί’’ και specialized σε αυτό να εντοπίσουμε όλα του τα στοιχεία. Να επικοινωνήσουμε όμως ότι πρέπει αναλόγως του ακροατηρίου. Όσα περισσότερα ξέρουμε τόσο πιο δύσκολο είναι να φιλτράρουμε όλη αυτή τη γνώση σε δεκαπέντε λέξεις που λένε κάτι. Δεκαπέντε λέξεις που εξηγούν με ένα προσιτό τρόπο χωρίς υπερβολή, χωρίς (posh) φιγούρα και χωρίς εξυπνάδα και που δεν είναι επιπέδου νηπιαγωγείου ''Λόλα να ένα μήλο''. 

Ας δούμε πως μπορεί κάποιος να μιλήσει για παράδειγμα για το Ασύρτικο:

Σε έναν πρωτάρη λέγοντας ότι είναι η πιο σημαντική ελληνική λευκή ποικιλία που έχει ως βάση της τη Σαντορίνη και δίνει έντονα κρασιά με λεμονάτη γεύση. 

Σε ένα πιο προχωρημένο καταναλωτή ως μία ποικιλία πρεσβευτή του ελληνικού κρασιού που έχει περάσει τα σύνορα της χώρας. Που αποτελεί ουσιαστικά μία ποικιλία θαύμα, μία ‘’βιονική’’ ποικιλία που δεν έχει όμοια στον κόσμο. Μία ποικιλία από άλλο πλανήτη. Γιατί  ποια άλλη διατηρεί τέτοια φρεσκάδα με τόσο μεγάλο πλούτο και ωριμότητα; Μία ποικιλία που γεφυρώνει γαστρονομικά όλα σχεδόν τα πιάτα και που παλαιώνει εξαιρετικά.  

Να μιλήσει ακόμη περισσότερο και πιο αναλυτικά από το αμπέλι στο οινοποιείο αν απευθύνεται σε ένα πιο απαιτητικό κοινό. 

Πολύ συχνά χρησιμοποιούμε ακόμη και μεταφορές ή συναισθήματα για να κάνουμε πιο κατανοητή μία ποικιλία, περιοχή ή στυλ κρασιού.  Για παράδειγμα, αν το Αγιωργίτικο ήταν σκηνοθέτης θα ήταν ο Steven Spielberg ενώ το Ξινόμαυρο ο Fellini. Ή ότι η Μαλαγουζιά είναι μία ποικιλία με την καρδιά ενός νομάδα – heart of a nomad (επειδή φύεται σε όλη την χώρα) και οι τανίνες της Μανδηλαριάς είναι σαν τοίχος από τουβλάκια Lego. Είναι επίσης πολύ συνηθισμένοι οι παραλληλισμοί με ρούχα, βελούδο, μετάξι, κασμίρ…Πρόσφατα είχα γράψει για μία Σαντορίνη ότι ήταν η υψηλή τέχνη του νησιού, ο Σαγκάλ του Ασύρτικου με τον κίνδυνο αρκετός κόσμος να πρέπει να γκουγκλάρει τον Σαγκάλ. 

Οι λέξεις εξασκούν μία μαγεία, έχουν το δικό τους αντίκτυπο προσελκύουν ή και απωθούν. Ο Οδυσσέας Ελύτης έλεγε «Οι λέξεις που ξεκινούσαν από «ελ» μου ασκούσαν πάντα μια μαγεία. Ελλάδα, ελευθερία, ελπίδα και μια Ελένη που ερωτεύτηκα»...Το να ξέρουμε που απευθυνόμαστε και αναλόγως να επιλέγουμε τις κατάλληλες λέξεις είναι το υπέρτατο ‘’μεγάλο κόλπο’’ που μπορεί να γίνει στην επικοινωνία του κρασιού. Κάτι τέτοιο και δεν είναι εύκολο, ειδικά όταν μιλάμε εκτός των αρωμάτων που ο και Βασιλάκης μου βρίσκει ήδη τρία - τέσσερα και προχωράμε σε πιο δύσκολες έννοιες όπως η δομή, οι υφές, η ισορροπία. Όμως θα κάνει τη διαφορά γιατί το κρασί δεν είναι μία ''εσωτερική'' υπόθεση αλλά μία γιορτή, μία εξωστρέφεια, μία παρέα. 

Καλή Κυριακή και χρόνια πολλά σε όλες τις μανούλες του κόσμου

Γιάννης

Photo on Unsplash