03 October 2020

Νάουσα Τρύγος 2020 μέσα από τη ματιά των παραγωγών

Με τον τρύγο στη Νάουσα να βρίσκεται σε φουλ ρυθμούς για τους περισσότερους παραγωγούς ρώτησα τους Στέλλιο Μπουτάρη από το Κτήμα Κυρ Γιάννη, το Γιώργο Διαμαντάκο από το Κτήμα Διαμαντάκου που μας έστειλε και όλες τις φωτογραφίες, το Γιώργο Φουντούλη από το Βαένι, τον Απόστολο Θυμιόπουλο από τους αμπελώνες Θυμιόπουλου, τον Κωστή Δαλαμάρα από το Κτήμα Δαλαμάρα και τη Χαρούλα Σπινθηροπούλου από το οινοποιείο Αργατία να μου δώσουν τα πρώτα τους σχόλια για τη χρονιά του 2020.

Καιρικές συνθήκες

Στέλλιος Μπουτάρης: Η αμπελουργική χρονιά για τη Νάουσα ξεκίνησε με ένα άνυδρο Iανουάριο και ένα Φεβρουάριο με ελάχιστες βροχές. Οι μέσες θερμοκρασίες ήταν φυσιολογικές για την εποχή. Ακολούθησαν δυο μήνες, Μάρτιος και Απρίλιος, με μεγάλα διαστήματα εντόνων βροχοπτώσεων, ιδιαίτερα την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου που χιόνισε κιόλας (δυο μέτρα χιόνι στα κλειστά Τρία Πέντε Πηγάδια!), με θερμοκρασίες αρκετά χαμηλές για την εποχή. Το γεγονός αυτό επέδρασε στα φυτά παρατείνοντας την έκπτυξη στους οφθαλμούς και οδήγησε σε μια οψιμότερη χρονιά κατά τουλάχιστον μια εβδομάδα.

Για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο είχαμε πολλές μπόρες μικρής διάρκειας και έντασης. Η περίοδος χαρακτηρίστηκε από θερμές ημέρες και αρκετά δροσερές βραδιές για την εποχή. Αυτό δημιούργησε μια μακρά περίοδο ανθοφορίας σε όλες τις ποικιλίες, με αποτέλεσμα να έχουμε ανομοιομορφία στα σταφύλια την περίοδο του τρύγου. Τέλος, το καλοκαίρι χαρακτηρίστηκε από αρκετές βροχές και μια ισχυρή καταιγίδα στις αρχές Αυγούστου. Από εκεί και πέρα ακολούθησε μια περίοδος παρατεταμένης ξηρασίας και αυξημένων για την εποχή θερμοκρασιών μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες ωρίμανσης. Ακόμα πιο σημαντικό, το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, οι βραδινές θερμοκρασίες έπεσαν ραγδαία, θυμίζοντας το κλασσικό μικροκλίμα της Νάουσας που γνωρίζαμε στο παρελθόν.

Ποιότητα - Ποσότητα

Γιώργος Διαμαντάκος: ξεκινάμε τρύγο αρκετά όψιμα και αναμένουμε να έχουμε μια χρονιά πολύ καλή. Η συμπύκνωση και ο αριθμός των ανθοκυανών (φαινολικές ουσίες υπεύθυνες για το χρώμα του σκουρόχρωμων σταφυλιών) είναι χαμηλά αλλά η σακχαροπεριεκτικότητα είναι πολύ ικανοποιητική. Νιώθω ότι πάμε σε μια χρονιά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπου το αρωματικό προφίλ των κρασιών θα αποτυπώνει έντονα την ποικιλία. Πρέπει να προφυλάξουμε τις λιγότερες ανθοκυάνες στην οινοποίηση και αναλόγως την ωριμότητα των τανινών θα ξέρουμε και το δυναμικό παλαίωσης της σοδειάς. Η μειωμένη παραγωγή κατά πως φαίνεται της τάξης του 30-35% ίσως αποδειχθεί καταλυτικός παράγοντας για τη ποιοτική αποτίμηση της χρονιάς.

Στέλλιος Μπουτάρης: Δυστυχώς πολλοί αμπελουργοί φοβήθηκαν τη βροχή της 26 Σεπτεμβρίου, και τρύγησαν σχετικά άγουρα τα σταφύλια. Στον αμπελώνα μας στο Γιανακοχώρι, για άλλη μια χρονιά ο μεγάλος τρύγος του Ξινόμαυρου θα μπει μέσα στον Οκτώβριο. Η επιλογή ώριμων τσαμπιών κατά τον τρύγο, έτσι ώστε να μειωθεί η ανομοιομορφία, είναι η λύση που επιλέξαμε έτσι ώστε να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Αν χρειαζόταν μια φράση για να χαρακτηρίσουμε την φετινή χρονιά αυτή θα ήταν, ανομοιομορφία. Οι ποσότητες ήταν ελαφρώς μειωμένες, και η ποιότητα χαρακτηρίζεται καλή. Το τελικό αποτέλεσμα βέβαια, θα φανεί όταν το κρασί οδηγηθεί στα βαρέλια!

Κωστής Δαλαμάρας: Ποσοτικά νομίζω πως είμαστε σε κανονικά επίπεδα αφού δεν υπήρξαν οι καταστροφές προηγούμενων ετών (κυρίως χαλάζι δηλαδή). Αναφορικά με την ποιότητα, οι βροχές που έπεσαν τον Αύγουστο (120mm κατά μέσο όρο στα διάφορα σημεία της ζώνης) έδειξαν αρχικά πως ίσως οδηγούσαν σε υποβάθμιση των σταφυλιών. Δεδομένου όμως ότι έπεσαν σχετικά νωρίς και η χρονιά ήταν ήδη πολύ όψιμη, τα περισσότερα αμπέλια βρίσκονταν ήδη στο τέλος του περκασμού και όχι μέσα στην ωρίμανση οπότε και σε συνδυασμό με την παρατεταμένη ηλιοφάνεια του Σεπτεμβρίου, η ποιότητα κρατήθηκε σε πολύ καλά επίπεδα. Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ο τρύγος συνεχίζεται και περιμένουμε το κομμάτι της φαινολικής ωρίμανσης να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο αφού ο καιρός είναι ιδιαίτερα ευνοϊκός.

Κάθε χρόνο μπορούμε να περιμένουμε καλύτερα κρασιά και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το βάζουμε στην εξίσωση όταν κάνουμε αναφορές στον τρύγο της κάθε σοδειάς. Θέλω να πω πως αν για παράδειγμα το 2011 είχε τα ίδια χαρακτηριστικά με το 2019 όσον αφορά στις καιρικές συνθήκες, μπορεί και στις 2 περιπτώσεις να χαρακτηρίσουμε την χρονιά πολύ καλή αλλά το 2019 θα περιμένουμε πιο σπουδαία πράγματα λόγω της βελτίωσης της δουλειάς των οινοποιών. Τουλάχιστον για τη δική μας περίπτωση μπορώ να το πω με σιγουριά αλλά θεωρώ πως ισχύει συνολικά και για τη ζώνη.

Xαρούλα Σπινθηροπούλου: Για την ποιότητα του Ξινόμαυρου είναι νωρίς να πούμε πολλά πράγματα. Αυτό που βλέπουμε δοκιμάζοντας τώρα τις ράγες είναι ότι έχουμε πλέον αρχίσει να χαμογελάμε. Μοιάζει ότι τώρα το Ξινόμαυρο έδωσε πολύ γευστικά σταφύλια, η πίκρα στο φλοιό του σταφυλιού έχει εξαφανιστεί, τα κουκούτσια έχουν καφετιάσει και είναι νόστιμα. Τα σάκχαρα δεν έχουν ξεφύγει, η οξύτητα είναι κλασική, μοιάζει όμως ότι πλησιάζουμε τον επιθυμητό φαινολικό πλούτο που θέλουμε. Ελπίζουμε ότι θα έχουμε σύμμαχο τον καιρό. Και εδώ η αργή και παρατεταμένη ωρίμανση μάλλον θα κάνει το θαύμα της.

Γιώργος Φουντούλης: Παρά την ανομοιομορφία ωρίμανσης, ο τρύγος εξελίσσεται ομαλά με πολύ ικανοποιητικά επίπεδα ποιότητας (αρώματα, σώματα και γεύσεις ) αλλά και ποσότητας.

Απόστολος Θυμιόπουλος: Τη στιγμή που γράφω δεν έχω κόψει ακόμα ούτε ένα τσαμπί Ξινόμαυρο και ο λόγος είναι ένας. Δεν έχω αποφασίσει ακόμα πως θα χειριστώ την πρώτη ύλη σε μια χρόνια με πολλές ιδιαιτερότητες. Γενικά η φετινή χρονιά είναι σεμινάριο αμπελοκαλλιέργειας για δύσκολες ποικιλίες. Οι ‘’λαίμαργοι’’ αμπελουργοί που θέλουν υψηλές στρεμματικές αποδόσεις και λιπαίνουν τα αμπέλια τους κάθε χρόνο είδαν μια μεγάλη ευρωστία στα φυτά μέχρι και τα μέσα Αυγούστου λόγω των βροχοπτώσεων ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες και μετά είδαν την παραγωγή τους να καταρρέει από τις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες και την ανομβρία. Τα φυτά σοκαρίστηκαν με αποτέλεσμα να χάσουν χυμό από τον καρπό και να σταματήσουν άτσαλα την ομαλή ωρίμανση. Από την άλλη οι βιολογικοί αμπελώνες καθώς και όσοι ακολουθούν βιοδυναμικά πρότυπα όχι απλά ωρίμασαν ομαλά αλλά φαίνεται θα δώσουν εξαιρετικά σταφύλια με πολύ καλή φαινολική ωρίμανση. Αλλά αυτά τα αμπέλια δείχνουν να είναι λιγοστά στο σύνολο της ζώνης.

Για το Μέλλον της ζώνης

Στέλλιος Μπουτάρης: Δυστυχώς οι εξελίξεις στην περιοχή αμπελουργικά δεν είναι καλές. Η αμπελοκαλλιέργεια περνά μια παρατεταμένη ύφεση. Οι δυσκολίες απορρόφησης μεγάλων ποσοτήτων από τις μεγάλες εταιρείες και τον συνεταιρισμό, οδηγούν τους αμπελουργούς στην εγκατάλειψη του αμπελώνα. Ευτυχώς που ο Απόστολος Θυμιόπουλος έχει κάνει καταπληκτική δουλειά, ιδιαίτερα στις εξαγωγές, και απορροφάει ακόμα σχετικά μεγάλες ποσότητες.

Εδώ όμως είναι και το οξύμωρο. Τα μικρά οινοποιεία, καλλιεργούν όλο και μεγαλύτερες εκτάσεις προκειμένου να καλύψουν την ζήτηση στις «μικρές» και εξελιγμένες οινολογικά single vineyard «Νάουσες». Με το ρυθμό αυτό που πάμε, θα καταλήξουμε σε ένα μοντέλο, όπου αμπέλια θα καλλιεργούν μόνο οι καθετοποιημένοι παραγωγοί που εμφιαλώνουν και κρασί με το όνομα τους. Ας ελπίσουμε περισσότεροι αμπελουργοί να αλλάξουν τον τρόπο καλλιέργειας, δίνοντας έμφαση στην ποιότητα κι όχι στην ποσότητα και να συνεργαστούν πιο στενά με τα τοπικά οινοποιεία έτσι ώστε να μην χαθεί η αμπελουργία στη περιοχή μας.

Γιώργος Διαμαντάκος: Η ζώνη βρίσκεται αναμφίβολα σε ανάκαμψη, αλλά και σε κομβικό σημείο ταυτόχρονα. Τα ερωτήματα της προηγούμενης δεκαετίας του στυλ ‘'μπορεί το Ξινόμαυρο μπορεί να σταθεί μονοποικιλιακά'' έχουν απαντηθεί. Τώρα θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τα όρια της ποικιλίας και να καθιερώσουμε τη Νάουσα ως τη ζώνη παραγωγής ερυθρών οίνων στο υψηλότερο επίπεδο. Όλοι οι παραγωγοί έχουμε στοιχηθεί πίσω από το όνομα της ζώνης και της ποικιλίας, έχουμε κοινό όραμα, συζητάμε πολύ και έχουμε άριστες σχέσεις μεταξύ μας. Η δουλειά στο αμπέλι, κατά τη γνώμη μου, είναι το κομμάτι που θα παίξει το σημαντικότερο ρόλο τα επόμενα χρόνια για να αλλάξουμε επίπεδο. Δε μας λείπουν πλέον οινολόγοι, χρειαζόμαστε εκπαιδευμένους αμπελουργούς που θα πατήσουν στο αμπέλι. Φυσικά, θα ήμουν να χαρούμενος να δω νέα μικρά οικογενειακά οινοποιεία να ξεπηδούν ή ακόμα και μεγάλες επενδύσεις να προσελκύονται.

Xαρούλα Σπινθηροπούλου: Ο κορονοϊός δυστυχώς και δω έβαλε φρένο στην αυξητική πορεία των εξαγωγών και στην μείωση των πωλήσεων στην εσωτερική αγορά, ιδιαίτερα για τα μικρά κτήματα, ενώ οι μεγαλύτερες εταιρείες πουλούσαν και συνεχίζουν να πωλούν, κυρίως όμως τα φθηνότερα προϊόντα τους. Ήδη άρχισε να δημιουργείται πρόβλημα απορρόφησης του Ξινόμαυρου. Και είναι κρίμα διότι το μέλλον της ζώνης για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια έμοιαζε ευοίωνο. Ελπίζω ότι θα επιστρέψουμε στην κανονικότητά μας σύντομα. Βέβαια αυτό που φαίνεται στον ορίζοντα είναι ότι θα χρειαστούν πολλά χρόνια συστηματικής συνεργατικής και ομαδικής δουλειάς και στην εξωτερική, αλλά και στην εσωτερική αγορά, ώστε να πούμε ότι η ζώνη έχει μέλλον. Αυτή τη στιγμή οι δυνατότητες του Βαένι είναι πολύ περιορισμένες, οι μεγάλοι οινοποιοί το παλεύουν όσον αφορά στις πωλήσεις, ενώ οι μικροί οινοποιοί δουλεύουν κατά κύριο λόγο με τους ιδιόκτητους αμπελώνες τους, δεν αγοράζουν πολύ σταφύλι για να κάνουν τη διαφορά. Από την άλλη δεν έχουμε επενδύσεις από επιχειρηματίες που να πιστεύουν στη δυναμική της περιοχής.

Οπότε τα πράγματα αυτή τη στιγμή δεν είναι αισιόδοξα. Εάν η αγορά ανοίξει σύντομα, σε μερικά χρόνια και υπό την προϋπόθεση συστηματικής και ομαδικής δουλειάς, η ζώνη θα διατηρηθεί ως έχει, διαφορετικά θα τη δούμε να συρρικνώνεται. Δυστυχώς επί της ουσίας, ο κάθε οινοποιός δουλεύει μόνος του, για τον εαυτό του πρώτα και λιγότερο για το Νάουσα. Εάν αρχίσουμε να δουλεύουμε πρώτα για τη Νάουσα και μετά για το δικό μας όνομα τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν.

Απόστολος Θυμιόπουλος: Η Νάουσα δείχνει να έχει σταθεροποιηθεί σε ένα επίπεδο αξιόλογο και είναι έτοιμη να κάνει το επόμενο βήμα. Η δικαίωση ήρθε με το πεντασέλιδο αφιέρωμα στο Decanter που ταξίδεψε τις ζώνες Ραψάνη και Νάουσα καθώς και την ποικιλία σε κάθε γωνιά του πλανήτη και αυτό επαληθεύτηκε από τις νέες αγορές που ανοίχτηκαν και την αύξηση των πωλήσεων και μάλιστα στις πιο ακριβές ετικέτες όλο και περισσότερο. Τα καλά Ξινόμαυρα πλέον ξεπουλάνε και μάλιστα σε πολύ καλές τιμές. Προσωπική μου άποψη είναι ότι από εδώ και πέρα το παιχνίδι θα παιχτεί στην παλαίωση. Καβίστες και ιδιώτες προσδοκούν από το Ξινόμαυρο να τους ανταμείψει και να τους χαρίσει απόλαυση αφού το κρατήσουν κάποιο χρόνο και εμείς οφείλουμε να τους δικαιώσουμε όσο το δυνατό περισσότερο .

Διεθνώς ο ανταγωνισμός των κρασιών έχει ανεβεί και λάθη πλέον δύσκολα αγνοούνται από τους καταναλωτές και τους επαγγελματίες που πλέον είναι όλο και πιο απαιτητικοί. Στις διεθνείς αγορές δείχνει να μην αναγνωρίζονται τόσο πολύ οι αμπελουργικές περιοχές σαν ονομασίες προέλευσης στο σύνολο τους πλην της Σαντορίνης που τη βοηθάει και ο τουρισμός, αλλά γίνονται γνωστοί όλο και περισσότερο συγκεκριμένοι οινοποιοί μέσα από αυτές τις περιοχές παραγωγής και δείχνουν να τραβάνε το άρμα του τόπου τους και όλοι αυτοί στο σύνολο τους τη χώρα.

Καλό Σαββατοκύριακο

Γιάννης